Kategori: Makaleler

Helisel Dişlilerin Dönencesi: Edebiyatın Dişlilerinde Dönen Zaman Bir kelimenin kıvrımı, bazen bir dişlinin dönüşü kadar derindir. Helisel dişli — kulağa teknik gelen bu ifade, aslında insanın, evrenin ve anlatının dönüşünü simgeleyen bir kelimedir. Edebiyat, mekanik dünyanın soğuk demirini bile duyguya dönüştürür. Bir helisel dişli gibi, kelimeler de birbirine dokunur, sürtünür, uyumla döner; bir hikâyenin kalbinde hareket başlatır. Bir Mekanik Nesneden Metafor Yaratmak Helisel dişli ne demek? sorusu, yalnızca teknik bir tanım arayışı değildir. Edebiyatın gözünden baktığımızda, bu dişli; sessiz bir roman kahramanı, görünmeyen ama her şeyi döndüren bir güçtür. Mekanik olarak, helisel dişli, dişleri helis (spiral) biçiminde açılmış, dönme hareketini…

Hacamatçı Nasıl Olunur? Giriş: Hacamatın Tarihçesi ve Sağlık Dünyasındaki Yeri Hacamat, vücuttan kan alınarak hastalıkların tedavi edilmesine yönelik eski bir tedavi yöntemidir. Geleneksel tıbbın bir parçası olarak, birçok farklı kültürde uzun bir geçmişe sahiptir. Özellikle Osmanlı İmparatorluğu’nda, İslam dünyasında ve Çin’de yaygın olarak kullanılmıştır. Hacamat, vücuttaki zararlı toksinleri atmaya, kan dolaşımını iyileştirmeye ve bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olduğuna inanılan bir tedavi yöntemidir. Ancak, bu geleneksel tedavi biçiminin modern tıp dünyasında yeri hala tartışmalıdır. Bugün, hacamatçı olmak isteyen bir kişi, yalnızca geleneksel bilgilere sahip olmakla kalmaz, aynı zamanda bu alandaki bilimsel ve tıbbi gelişmeleri de dikkate almalıdır. Peki, hacamatçı olmak için…

Rusya’da Hayat Pahalı mı? Sosyal Adalet Merceğinden Bir Yolculuk “Pahalı” kelimesi çoğu zaman cebimizdeki parayla ilgilidir ama aslında çok daha fazlasını anlatır. Bir ülkede yaşamanın maliyeti yalnızca etiketlerdeki rakamlarda değil, o toplumun sosyal dokusunda, fırsat eşitliğinde ve bireylerin yaşam hakkına ne kadar değer verildiğinde saklıdır. Bugün sana yalnızca Rusya’daki fiyatlardan değil, bu fiyatların ardında yatan adalet meselesinden söz edeceğim. Çünkü bir ülkenin gerçek maliyetini anlamak için, onun insanlarına nasıl davrandığına bakmak gerekir. Ekonomik Gerçek: Rakamların Ötesinde Bir Yaşam Rusya’da yaşam maliyeti şehirden şehre büyük farklılıklar gösterir. Moskova ve St. Petersburg gibi büyük metropollerde kira, ulaşım, eğitim ve gıda giderleri birçok…

Güveçte Yemek Ne Kadar Sürede Pişer? Zamanın, Sabırın ve Tarihin Sofrasına Bir Yolculuk Bir tarihçi olarak geçmişin izlerini yalnızca arşivlerde değil, mutfaklarda da görürüm. Çünkü yemek, tıpkı bir belgenin dili gibi, toplumun ruhunu anlatır. Güveç de bu anlatının en kadim sembollerinden biridir: toprağın sabrını, ateşin sürekliliğini ve insanın bekleme erdemini temsil eder. “Güveçte yemek ne kadar sürede pişer?” sorusu, yalnızca mutfakla ilgili değildir; aynı zamanda bir medeniyetin zamanla kurduğu ilişkinin tarihidir. Toprak Kapların Sessiz Tarihi Güvecin kökeni, insanoğlunun ateşi kontrol etmeyi öğrenmesiyle başlar. İlk toprak kaplar, Anadolu’nun bereketli topraklarında, Mezopotamya’nın çamurla yoğrulmuş ellerinde biçimlenmiştir. Bu kaplar, yalnızca yemek pişirmek için…

Müzikle İlgili Terimler Nelerdir? – Sesin Sözlüğüne Yolculuk Müziğe dair yazarken her defasında aynı heyecanı hissediyorum: Sanki bir odaya giriyor, ışığı yavaşça açıyor ve eşyaların gizli isimlerini fısıldıyor gibiyim. “Ritim”, “melodi”, “tını”… Hepsi kulağımızın aşina olduğu ama hikâyesini dinleyince daha çok sevdiğimiz kelimeler. Gel, bugün müzik dilinin kökenini, bugüne yansımasını ve yarına bırakacağı izleri birlikte konuşalım; arkadaş arasında, samimi ve meraklı bir tonla. — Kökenler: Sesin Dile Dönüşmesi Müziğin sözlüğü, insanın sesle kurduğu en eski anlaşmadan doğdu. İlk ritim kalp atışından, ilk tempo yürüyüşümüzden, ilk melodi ise bir ninninin sıcaklığından geldi. Antik çağdan bu yana “ölçü” (ölçü döngüsü), “dizi/skalalar” ve…

Güneş Lekeleri İçin Ne Kullanmalıyız? – Öğrenmenin Işığında Bir Cilt Eğitimi Yolculuğu Bir eğitimci olarak, öğrenmenin yalnızca sınıfta değil, yaşamın her alanında gerçekleştiğine inanırım. İnsan, bilgiyi sadece kitaplardan değil, deneyimlerinden, hatalarından ve gözlemlerinden de öğrenir. Güneş lekeleri üzerine konuşmak da aslında bu yaşam boyu öğrenmenin bir parçasıdır. Çünkü her leke, bir farkındalığın, bir davranışın ya da bir ihmalin sonucu olarak yüzeye çıkar. Bu yazıda, cilt sağlığı konusunu bir dermatoloji dersi değil, bir öğrenme süreci olarak ele alacağız. Pedagojik Bakış: Ciltle Öğrenmek Öğrenme kuramları bize, bilginin sadece zihinde değil, bedende de şekillendiğini söyler. David Kolb’un deneyimsel öğrenme kuramı bu noktada bize…

Kısa cevap: Kapitülasyon, Osmanlı Devleti’nin yabancı ülkelere verdiği ekonomik, hukuki ve ticari ayrıcalıklardır. “İnkılap” (devrim) açısından ise, bu ayrıcalıkların kaldırılması, ekonomik bağımsızlığın geri alınması anlamına gelir. Tarihi terimlere bakınca bazen insanın aklı karışıyor değil mi? “Kapitülasyon” deyince kulağa sanki romantik bir anlaşma ya da diplomatik bir aşk mektubu gibi geliyor… Ama değil. Bu, Osmanlı’nın tarih sahnesindeki en can sıkıcı ‘yanlış anlaşılmalarından’ biri. Hatta erkekler bu meseleyi çözmek için “stratejik ittifak” derken, kadınlar “sömürünün kibarcası” diye özetleyebilir. Hadi gelin, hem gülelim hem öğrenelim: Kapitülasyon neymiş, inkılap açısından neden bu kadar önemliymiş bir bakalım. Kapitülasyon: Osmanlı’nın “verdim gitti” diplomasisi Bir devlet düşünün……

Altın Çilek Meyvesinin Kilosu Ne Kadar? — Geçmişten Günümüze Fiyatların İzinde Bir tarihçi olarak, bugünün pazar fiyatlarına bakarken aklımda her zaman geçmişin tohumları vardır. Yüzyıllar boyunca insanlar, tarım ürünlerinin fiyatını yalnızca arz-talep dengesiyle değil; savaşlarla, ulaşım altyapısıyla, iklim değişimleriyle ve toplumsal dönüşümlerle birlikte belirlemişlerdir. Altın çilek, bugün egzotik meyve raflarında yer alsa da, bu konumuna ulaşana kadar uzanan bir tarihsel süreç vardır. Bu yazıda altın çilek meyvesinin kilosu sorusunu, yalnızca bugünün fiyatıyla değil; bu fiyatın ardında yatan tarihsel kırılma noktaları, toplumsal değer yargıları ve tarım teknolojisindeki değişimlerle birlikte ele alacağım. — Tarihin Tohumları: Tarım, Kolonileşme ve Ticarete Açılan Kapılar Altın…

Kançılarya Neresi? | Dilimizin Bürokratik Hayaletleriyle Yüzleşme Zamanı Açık konuşayım: “Kançılarya neresi?” diye sormak, navigasyonda “Vicdan” yazıp adres beklemek gibi. Bu yazı tartışma çıkarsın istiyorum; çünkü kançılarya bir koordinat değil, zihniyetin, dilin ve bürokrasinin tam kalbinde gizlenen bir kavram. Buyurun, birlikte kazıyalım. Kısa cevap: Kançılarya bir “yer” adı değil; elçilik ve konsolosluklarda yönetim işlerinin yürütüldüğü birim/sekretaryadır. İtalyanca cancelleria kökenlidir. ([Mynet][1]) — Kançılarya Neresi? Sorunun Kendisi Sorun “Kançılarya neresi?” sorusunun içine gömülü bir yanılgı var: “Yer” arıyoruz, oysa kavram aramalıyız. Kançılarya; elçilik ve konsolosluklarda yazışma, kayıt, vize ve protokol gibi yönetimsel işlerin yürütüldüğü bölümün adıdır. Yani haritada bir bina işaretlemekten çok,…

Çocuklarda Gerilik Neden Olur? Tarihsel Bir Bakış Açısı Geçmişi Anlamaya ve Günümüzle Bağ Kurmaya Çalışan Bir Tarihçinin Girişi Bir tarihçi olarak, geçmişi anlamanın, bugünü daha net kavramak için temel bir adım olduğunu düşünüyorum. Zamanın, insanlar ve toplumlar üzerindeki etkisi o kadar derindir ki, geçmişin izlerini günümüzde de rahatlıkla görebiliriz. Çocuklarda gerilik konusu, tarihsel olarak bakıldığında, sadece bireysel bir sorunun ötesinde, toplumsal yapının, ekonomik koşulların ve kültürel dönüşümlerin bir yansıması olarak karşımıza çıkar. Çocukların gelişiminde yaşanan gerilikler, toplumların geçtiği tarihsel kırılma noktalarına bağlı olarak farklılık gösterir. Peki, çocuklarda gerilik neden olur? Bu soruyu hem bireysel hem de toplumsal bir perspektiften ele…